Werkplaats Waterstof stimuleert samenwerking
In de energietransitie biedt waterstof grote kansen. Waterstof kan voor langere tijd en op grote schaal energie opslaan uit wind en zon, is schoon in gebruik en is geschikt als energiedrager voor zwaar transport. Mogelijkheden om waterstof te tanken zijn er nog te weinig, maar zolang de vraag beperkt blijft, wordt er niet in dure vulpunten geïnvesteerd. In de werkplaats Waterstof van het Living Lab Regio Foodvalley Circulair werken bedrijven, overheid en kennisinstellingen samen om deze kip-eisituatie te doorbreken. Tegelijkertijd komt er met de H2 Milkrun een pioniersproject in de regio van de grond: een mobiel waterstoftankstation dat vanaf volgend jaar waterstof bezorgt tot in de voertuigen bij bedrijven.
Willem Stehouwer, verantwoordelijk voor Energy Solutions bij Toyota Material Handling in Ede, is een van de initiatiefnemers van het Milkrun project. De kiem is al in 2017 gelegd, zo vertelt hij. Bedrijven uit de regio, zoals Bruil, ACV, Bosch Beton en Bidfood, hadden het besef dat er in de energietransitie echt iets moest gebeuren.
“Met alléén batterij-elektrische oplossingen redden we het niet, die signalen waren er al”, zegt Stehouwer. Praatsessies ‘met de benen op tafel’ gaven zicht op de ontwikkeling van waterstof en
de betekenis ervan. “We vonden dat er genoeg was gepraat en wilden wat gaan dóen”, schetst Stehouwer de start van het project. “Machines en voertuigen die op waterstof rijden, zijn er wel. Maar de infrastructuur nog niet. En de aanleg van een eigen vulpunt is erg duur.” Door waterstof in een ‘milkrun’, een begrip uit de logistieke wereld,
bij gebruikers tot in hun voertuigen af te leveren, komt het onder handbereik.
De waterstof Milkrun is een mobiel tankstation, in de vorm van een tankwagen, die met steun van RCT Gelderland, lokale en provinciale overheden en Europese subsidie wordt ontwikkeld. De tankwagen wordt bij GINAF Trucks in Veenendaal gebouwd, samen met andere bedrijven. Volgens de planning starten de proefritten op het terrein van Wageningen University & Research in het eerste kwartaal van 2022. “Het uitgangspunt is om ervaring op te doen”, zegt Stehouwer. “Alle voertuigen die niet naar een tankstation rijden, kunnen van de Milkrun gebruik maken.” Dat zijn bijvoorbeeld heftrucks bij bedrijven, tractors of agrarische machines in de landbouw, machines in de bouw en straatveegmachines bij gemeenten. “De Milkrun gaat eerst het gebied rond Barneveld bedienen”, laat Stehouwer weten.
Stapsgewijs aan de vraagkant beginnen, is volgens de werkplaatsbegeleider de manier om initiatieven van de grond te krijgen. Zo is er een studieopdracht uitgezet om de potentiële vraag naar waterstof in de regio te inventariseren. “Technologisch kan er al veel, maar het gaat ook om een goede inpassing van distributie of een tankstation”, zegt Van der Veer. “Je kunt het als ondernemer voor jezelf doorrekenen, maar je kunt de ontwikkeling ook collectief oppakken.” Het belang van samenwerking is groot. “Dat wordt in de werkplaats vanzelf duidelijk”, zegt Van der Veer. “Je hoort elkaars dilemma’s en knelpunten. Het vraagt wel om openheid, alleen dan kun je elkaar versterken.”
De uitdaging is om de grote belangstelling voor waterstof via de werkplaats verder te brengen tot meer betrokkenheid en het concreet realiseren van waterstof in de regio. Van der Veer: “De Milkrun is een mooie stap voor een bepaalde categorie, daarnaast kun je ook denken aan het realiseren van privévulpunten en vervolgens openbare tankstations. Het gaat erom dat vraag en aanbod in samenhang worden ontwikkeld.” Volgens Stehouwer is het niet zozeer het kip-eiverhaal dat doorbroken moet worden om de ontwikkeling verder te brengen, maar gaat het vooral om anders denken. “Het zit tussen de oren”, zegt hij. “De Milkrun kan het denken op gang krijgen en basisvertrouwen kweken.”
De werkplaats Waterstof van het Living Lab Regio Foodvalley Circulair heeft de focus op mobiliteit en wil ontwikkelingen versnellen. “Er is in de regio veel bedrijvigheid en transport”, motiveert Erik van der Veer, procesmanager bij Dutch Boosting Group in Veenendaal en begeleider van de werkplaats Waterstof, deze keuze. “Waterstof biedt kansen voor schoner transport, de eisen aan uitstoot worden steeds strenger. En anders dan batterij-elektrisch is waterstof ook geschikt voor zwaar transport en lange afstanden.” De belangstelling is groot, de kansen worden steeds meer gezien, ervaart Van der Veer. Naast overheden en kennisinstellingen wisselen bedrijven, zoals transportbedrijven, leveranciers en potentiële exploitanten, kennis en ervaringen uit. “Regio Foodvalley is goed in het leggen van verbindingen. Door regionaal aan de slag te gaan, krijgt de ontwikkeling een haalbare schaal.”
Haalbare schaal
Stehouwer merkt dat er in de regio veel draagvlak is voor circulaire ontwikkelingen. “Regio Foodvalley heeft bij uitstek een circulaire signatuur”, vindt hij. “In andere regio’s komen ook initiatieven van de grond, maar hier weten ondernemers elkaar snel te vinden. Ook de overheden werken aan alle kanten mee.” Een transitie als deze moet ketenintegraal worden aangepakt, zo benadrukt Stehouwer. “In de regio zijn alle schakels aanwezig, zoals opwekkers van groene energie en waterstofproducenten. Waterstof wordt hier straks lokaal geproduceerd, lokaal bezorgd en lokaal gebruikt. Zonder samenwerking kun je deze ontwikkeling nooit van de grond krijgen.
Toyota Material Handling is lid van de werkplaats Waterstof. “Het is goed dat er veel belangstelling is, maar dat moet niet te vrijblijvend zijn. Het tempo moet écht omhoog”, benadrukt Stehouwer. “Soms moet je gewoon in het diepe springen om te leren zwemmen.” Van der Veer onderschrijft dat. “De realiteit dwingt ons om dingen anders te doen. Durf vooruit te kijken en te investeren. Daarmee maak je jezelf als bedrijf nodig in de toekomst.”
Transitievoertuig
“In alle opzichten is de waterstof Milkrun een echt transitievoertuig”, laat Stehouwer zien. “Als pioniers op weg naar de volgende energiedrager, leren we door te doen. Niet alleen op technisch vlak, maar op verschillende niveau’s, dus ook hoe het zit met vergunningen bijvoorbeeld. In dit gesubsidieerde project is de techniek open voor iedereen, we laten zien hoe het werkt.” Transitie betekent óók dat het mobiele tankstation tijdelijk van aard zal zijn, legt Stehouwer uit. “De Milkrun wordt straks ingehaald door de tijd”, voorspelt hij. “Het is een duur systeem, maar hiermee sorteren we voor op de spin-off. Straks liggen er leidingen voor het transport van waterstof. En zal het in de toekomst haalbaar zijn om zelf waterstof te produceren.”
Kijk voor meer informatie over het Living Lab Regio Foodvalley Circulair op www.regiofoodvalleycirculair.nl.
Daar is ook informatie te vinden over de volgende werkplaatsbijeenkomsten Waterstof op 23 juni en 22 september en leest u hoe u partner kunt worden of de nieuwsbrief kunt ontvangen.
