Ondernemers zijn zich steeds meer bewust van de kosten voor het milieu, merkt Van der Garde. “Corona heeft daar ook invloed op”, laat hij zien. “Toen vorig jaar de aanvoer van producten uit onder meer China stokte, werd duidelijk wat we eigenlijk allemaal uit het buitenland halen. Dat heeft mensen wel bewust gemaakt van hoe de keten in elkaar zit.” Oceanz kreeg er heel direct mee te maken. Het Edese bedrijf hielp mee om in de beginperiode van de coronacrisis het tekort aan teststaafjes op te lossen. In korte tijd wist Oceanz in opdracht van het ministerie honderdduizenden 3D geprinte teststaafjes te produceren.

Oceanz is inmiddels ruim tien jaar actief op het gebied van professioneel 3D printen, vooral in de industrie, maar ook in de medische sector en de foodsector. “Denk aan onderdelen van machines”, geeft Van der Garde als voorbeeld. “Maatwerk, kleinere series, prototypes, het gaat om 3D print innovaties die hét verschil maken.” Op alle vlakken van circulariteit en duurzaamheid levert 3D printen een bijdrage, stelt Van der Garde. “Anders dan in andere productiemethoden blijft er geen afval over. En met 3D printen kun je onderdelen van machines produceren, zodat bij innovaties niet altijd meteen een hele nieuwe machine nodig is. Daarnaast is het niet meer nodig om grote voorraden, bijvoorbeeld van reserveonderdelen, aan te leggen. Die zijn met 3D printing ook in kleine hoeveelheid direct beschikbaar.”

Van Arkel ziet circulaire ontwikkelingen op allerlei terreinen. “Het kan gaan om productontwerp, waarin bijvoorbeeld wordt gezocht naar lijmvrije verbindingen. Of de zoektocht naar een ander type grondstof. Het ontwikkelen van nieuwe business
en andere markten kan ook aan bod komen.”
De meeste vraagstukken in de werkplaats gaan vooralsnog over grondstoffen. “De kunststofketen biedt veel kansen”, zegt Van Arkel. “Bijna elk bedrijf heeft ermee te maken, denk alleen al aan verpakkingsmateriaal. Naast recyclen van kunststof wordt er onder meer gekeken naar het tot kunststof verwaarden van biobased reststromen uit de voedselketen.” Samenwerking kan deze ontwikkelingen een stap verder brengen. “Bedrijven hebben vaak nog een reststroom die geen prioriteit heeft. Maar die samengevoegd met andere reststromen van waarde kunnen zijn. Dan loont het om in recycling te investeren.”

Niet alleen bedrijven onderling, maar ook samenwerking met overheid, onderwijs en kennisinstellingen brengt de ontwikkelingen verder. Volgens Van der Garde biedt de Werkplaats Industrie de sleutel tot die samenwerking. “Hier komen kennis en de markt samen”, ziet de ondernemer. Bedrijven kunnen van kennis profiteren, maar hebben het onderwijs ook wat te bieden, vindt hij. “Zo hebben we tijdelijk onderdak geboden aan het 3D Makerslab van het ROC. Als je het onderwijs aanhaakt, kunnen studenten in de praktijk kennis maken met vernieuwing en innovatie.”

Een gesloten kunststofketen in de regio is een ultiem doel, maar de werkplaats is vooral in het leven geroepen om bedrijven en organisaties zélf verder te helpen, zo benadrukt Van Arkel. “Het gaat erom dat bedrijven zo circulair mogelijk en daarmee toekomstbestendig worden”, stelt ze. “Dat is niet alleen goed voor de regionale werkgelegenheid. Met een lagere CO2-voetafdruk loop je als bedrijf ook minder risico’s, bijvoorbeeld in je logistieke proces. En door voorop te lopen ben je voorbereid op veranderende wet- en regelgeving die er onherroepelijk aankomt. Circulair ondernemen is een enorme kans, maar die moet je wel zien en willen pakken.” Van der Garde: “We moeten wel. Bronnen raken uitgeput. Er komt een generatie aan die daar niet meer omheen kan, dus het gaat zeker veranderen. Ik verwacht dat er een nieuwe economie zal ontstaan, die ook echt wat gaat opleveren.”

Samenwerking op regionaal niveau werkt goed, ziet Van Arkel. “Het regionale karakter maakt vraagstukken behapbaar. En zit je in dezelfde regio, dan heb je sneller iets gemeen. Dat is een mooie basis om samen te werken.” Van de Garde vindt dat bedrijven best iets trotser mogen zijn. “Regio Foodvalley is een mooie regio met veel kennis en ondernemerschap. We zijn een echte ‘brainport’ met een logistiek goede ligging”, stelt hij. Maar samenwerken vergt ook lef, wil hij nog benadrukken: “Kennisdelen moet je wél durven. Ambitieuze bedrijven en ingebrachte business cases zijn belangrijk en kunnen als katalysator werken.”