aparemeker03-verklein...

Regio Deal Foodvalley:
Transitie in de landbouw


11
‘BOERENBEDRIJVEN WILLEN ECHT VERANDEREN’

Kennis ontwikkelen en delen en innovaties versnellen, op weg naar gezonde en duurzame voeding voor iedereen. Dat is waar het in de Regio Deal Foodvalley om gaat. Een van de thema’s is Transitie in de landbouw. Voor deze transitie zijn niet alleen techniek en kennis nodig,
het vraagt ook om een andere manier van denken, laat Jan Dirk van der Voort uit Lunteren zien. Op zijn boerderij de Groote Voort maakt hij op natuurlijke wijze eigen Remeker kaas,
met melk van 90 Jersey koeien. Zijn innovaties zijn onderdeel van de Proeftuin van de Regio Deal.

Van der Voort zette vijftien jaar geleden al veranderingen in. Die hebben het bedrijf, waarin ook zijn vrouw en zoon actief zijn, uiteindelijk veel gebracht. “Het streven naar steeds meer efficiency hebben we losgelaten”, beschrijft Van der Voort de andere benadering. De melkveehouder stopte met het geven van antibiotica en paste het voer aan: minder maïs en brokken en tenslotte alleen nog het eiwitrijke gras van eigen bodem. 

Remeker werkt veel samen met Wageningen University & Research, organiseert excursies voor studenten en biedt ruimte voor onderzoek. Ook met lectoren in het hbo wordt onderzoek opgezet. “We halen hier mooie resultaten, maar dat willen we ook begrijpen”, zegt Van der Voort. “En als we resultaten meetbaar maken, kunnen we ook aantonen dat het werkt.” Innovaties van het bedrijf maken deel uit van de Proeftuin van de Regio Deal. Daarnaast is Van der Voort actief in het project Natuurinclusieve Landbouw van de provincie Gelderland, waarin hij zijn ervaringen deelt met andere agrariërs.


Meetbaar maken

De melkveehouder erkent dat voor natuurinclusieve landbouw meer ruimte nodig is. De grond die vrijkomt van boeren die hun bedrijf beëindigen, zou wat hem betreft eerst beschikbaar moeten komen voor hen die wel doorgaan. “Daar zou je in de opkoopregeling voor kunnen zorgen”, ziet hij een mogelijkheid. “Stel er voorwaarden aan, zoals het planten van bomen of het aanleggen van klompenpaden. Dat komt de inwoners én de biodiversiteit ten goede. Ik weet zeker dat boeren dit zullen doen.”


Aanvankelijk stortte de melkproductie in”, beschrijft hij het proces. “Maar de koeien werden actiever en het aantal ontstekingen liep terug.” Van der Voort zette door, stopte met het onthoornen van de kalfjes en investeerde in een potstal, waarin de koeien op stro staan en waarmee hij af was van de drijfmest. “Het heeft ons in positieve zin verbaasd wat dat na enkele jaren met de bodem doet.”


lijn_2.svg (copy) quote.svg (copy)

Alles hangt met elkaar samen, laat Van der Voort zien. “Boom, dier, plant en bodem. Onze weides krijgen nu alleen in de winter een kleine gift vaste mest. Als de stikstofmotor stopt, krijgen slechte grassen eerst de overhand. Maar dit is een transitie waar je doorheen moet”, legt hij uit. “We hebben goede ervaringen opgedaan door niet in te grijpen. Na een paar jaar komen de oude weideklavers weer terug en zo ontstaat oud grasland met een mooie dichte zode van klavers, kruiden en goede grassen. Het grootste deel van het grasland op ons bedrijf is 35 jaar oud en nooit geploegd of doorgezaaid.” Als vanuit het bodemleven wordt gewerkt, leidt dat tot een beter eindproduct, ervaart Van der Voort. “Alles gaat meer floreren als het met elkaar in balans is. Dat levert een rijker product op, met meer smaak. Wie de mogelijkheid heeft om zelf een eindproduct te maken, kan met deze transitie geld verdienen.”


Floreren

In de Regio Deal Foodvalley wordt binnen het thema Transitie in de Landbouw gewerkt aan toekomstbestendige boerenbedrijven. Dick Heederik, hoogleraar bij de faculteit Diergeneeskunde aan de Universiteit Utrecht is binnen de Regio Deal verantwoordelijk voor dit thema. “In de Proeftuin worden innovaties op het gebied van emissiereductie, circulair veevoer en bodem- en waterkwaliteit op een integrale manier getest en getoetst”, licht Heederik toe. “Het is heel belangrijk om naar alle effecten te kijken”, benadrukt hij. “Bij het invoeren van een nieuwe methode of werkwijze willen we ook zekerheid kunnen geven dat er geen andere problemen optreden.” Zo zijn eerder bij het afschaffen van de legbatterij de gevolgen van vrije-uitloopkippen op het gebied van fijnstof niet goed voorzien, geeft hij als voorbeeld. “Door goed te kijken naar alle mogelijke effecten van andere productiewijzen, kun je onnodige kosten voor de sector voorkomen.”



Proeftuin

Onderzoek richt zich onder meer op de effecten van nieuwe technieken op de gezondheid van dieren, op de kwaliteit van de bodem en het milieu. “We willen in de regio streven naar vermindering van fijnstof en ammoniakemissies”, geeft Heederik aan. “Dat kan met andere stalsystemen of specifieke technische maatregelen, maar ook ander voer kan daaraan bijdragen. Door te investeren in meetpalen met sensoren, krijgen we veel beter inzicht. De boer moet zelf ook inzicht krijgen in emissies van het eigen bedrijf, zodat het management daarop kan worden afgestemd.” Verder zijn er projecten die gericht zijn op de verbetering van bodem- en waterkwaliteit. Ook wordt gekeken naar andere verdienmodellen en het anders inrichten van de keten. Wat in de Proeftuin wordt gemeten, wordt beschikbaar gesteld aan de ondernemers in de agrarische sector. “kennis die in andere Regio Deals wordt opgedaan, ontsluiten we ook voor ondernemers”, zegt Heederik.


In de Proeftuin zijn inmiddels zeventig boerenbedrijven aangemeld. “Er is echt een grote groep bedrijven die wil veranderen”, merkt Heederik. “Maar men wil wél verstandige keuzes maken en geen verkeerde investeringen doen.” De Proeftuin kan daarbij helpen. “We hopen dat goed onderzoek een aantal succesvolle maatregelen oplevert”, zegt Heederik. “Zo kunnen we agrariërs verder helpen in de toekomst en meer zekerheid aan de sector bieden.”


Verstandige keuze

quote_grijs.svg
aparemeker12_2.png

Van der Voort, die regelmatig rondleidingen geeft, merkt veel enthousiasme bij andere boeren. “Dit willen ze óók. De meeste boeren zitten helemaal niet op allerlei technische oplossingen te wachten. Ze willen wel mee in deze transitie, maar vinden het ook spannend. Ik weet dat het kan. Als we dat in beeld kunnen brengen en critici kunnen overtuigen, kan het hard gaan.” Hij wil nadrukkelijk geen oordeel vellen over het traditionele systeem. “We zijn er allemaal in opgegroeid”, zegt hij. “Maar door klimaatverandering begint het barsten te vertonen, met gevolgen voor gezondheid.” Weerstand ondervindt Van der Voort met name vanuit de mengvoerindustrie. “Er moet wel ruimte komen voor transitie”, vindt hij. “We kunnen van elkaar leren.”


Regio Foodvalley heeft een sterke positie op het gebied van productie van, innovatie en onderzoek naar voedsel en voeding. Rijk en regio hebben met de vierjarige samenwerking in de Regio Deal Foodvalley hun ambitie op het vlak van landbouwtransitie, gezonde voeding en innovatie concreet gemaakt. De Regio Deal speelt in op de urgentie om de noodzakelijke transities en innovaties te versnellen. Zo versterkt de regio haar positie op het gebied van Agri, Food & Health.


Programmamanager Mariken Fellinger vervult een spilfunctie in de samenwerking. “De tijdgeest vraagt om actie waar het gezondere voedselproductie en –consumptie betreft. Maatschappelijke vraagstukken zoals emissiereductie van stikstof en fijnstof, kringlooplandbouw, aanpak chronische ziekten en overgewicht staan hoog op de agenda bij bestuurders en ondernemers. Bovendien zijn ze van belang voor onze inwoners.”


Regio Foodvalley heeft een goede uitgangspositie om deze vraagstukken op te pakken. Maar daarmee zijn we er nog niet”, zegt Fellinger. “De kennis- en innovatiekracht in de regio is groot. Bovendien kunnen we hier goede koppelingen maken tussen theorie en praktijk. Maar veranderen vraagt meer. Werkelijke transitie vraagt ook om anders te denken. We moeten bereid zijn ook het systeem tegen het licht te houden. Pioniers vervullen daar een voortrekkersrol in.”


aparemeker08_2.png

Het grootste deel van het grasland
op boerderij De Groote Voort
is 35 jaar oud en nooit geploegd
of doorgezaaid.

Versnelling van de transitie naar een duurzaam en gezond voedselsysteem


Regio Deal Foodvalley

apa0528.jpg

Online magazines Regio Foodvalley

Op deze pagina vindt u online magazines van Regio Foodvalley. In deze magazines worden projecten en initiatieven van Regio Foodvalley uitgelicht.
Volledig scherm