Er is een duidelijke trend te zien. Op bedrijventerreinen en ook in woonwijken wil men samenwerken  om vraag en aanbod van energie op elkaar af te stemmen. Wat de een te veel heeft, kan de ander weer gebruiken. En andersom. Uiteindelijk kan dit leiden tot Smart Energy Hubs. Met een slimme technologie en zogenaamde Smart Grid-software is er gemakkelijk al veel te winnen. “Het streven is naar zo hoog mogelijke gelijktijdigheid”, legt Windhouwer uit. “Als we onze processen slim vormgeven, dan zullen we zo min mogelijk opslag van energie nodig hebben. Dat betekent wel dat iedereen volledig open moet zijn over zijn of haar energieverbruik. Op welke momenten gebruik je energie, op welke momenten wek je op en waar kun je daarin veranderen? Of het nou gaat om bedrijven, scholen of bewoners, je ziet enorm veel commitment. Dat vind ik zo mooi aan deze regio!” Werkman: “Maar er is ook nog veel te winnen op het gebied van besparen. Daar kunnen we vandaag al mee beginnen en het levert meteen geld op. En alles wat je niet gebruikt, hoef je ook niet op te wekken.”

Uiteraard verschillen de bedrijventerreinen nogal qua omstandigheden en grootte en dus is de aanpak in de pilots telkens anders. Zo is bedrijventerrein De Flier in Nijkerk – waar Nelianne van Bloemendaal REB-projectleider is – niet zo groot en relatief nieuw. “Er zijn veel lege percelen en mensen zijn bezig met reserveringen. Daar ligt wel een uitdaging, want ze kunnen nu alleen maar een aansluiting krijgen voor kleinverbruik.” Samen met bestaande en nieuwe bedrijven kijkt ze wat er mogelijk is. Het gaat in totaal om zo’n vijftig ondernemers en daar heeft Van Bloemendaal persoonlijk contact mee. Het haalbaarheidsonderzoek duurt tot eind april. Van Bloemendaal: “Ik weet niet of er dan een pasklare oplossing ligt voor het hele bedrijventerrein, het is afhankelijk van de uitkomsten hoe we verder gaan. Iedereen staat er erg constructief in. Dat geldt ook voor de gemeente Nijkerk.”

Kees Bos is projectleider voor bedrijventerrein de Hooge Hoek/Groot Overeem in Renswoude met ongeveer honderdvijftig bedrijven. “We hebben een projectteam samengesteld met een technische man, een duurzaamheidsmedewerker van de gemeente Renswoude en een financieel expert. Daarnaast is er een adviesraad van tien ondernemers, waaronder agrariërs. We hebben veel contact met boeren. Zij kunnen een grote rol spelen in het opwekken en delen van energie. Hun daken hebben enorm potentieel en ze staan daarvoor open”, aldus Bos. Hij werkt nu aan een stappenplan voor het bedrijventerrein en verwacht dat er in eerste instantie zo’n twintig ondernemers mee gaan doen aan concrete projecten. Naast meedenken, informeren en controleren is het creëren van draagvlak een van zijn belangrijkste taken. Bos: “Het valt of staat bij samenwerking. Daarom is het belangrijk dat we de handen ineenslaan, ook de ondernemers die de urgentie nog niet zo erg voelen. Samen kun je heel veel bereiken.”

Het Regionaal Energieteam Bedrijven (REB) Regio Foodvalley bestaat sinds september dit jaar. Het is een initiatief van de ondernemersgeleding in de regio. Er is sprake van zes pilots op evenzoveel bedrijvenparken door de hele regio. Ondernemers, zes gemeenten, twee provincies en de agrarische sector zien koppelkansen om samen te werken door de energietransitie op een zestal bedrijvenparken aan te jagen, extra stappen te zetten om samen energie te besparen, te isoleren, energie op te wekken, eventueel op te slaan en te verbruiken. Met elkaar worden kennis, ervaring en resultaten gedeeld en volgend voorjaar wordt duidelijk of deze en andere projecten doorgezet worden in een structureel nog betere samenwerking tussen publieke en private partijen. “Verduurzaming van bedrijventerreinen moet de inzet zijn”, aldus Wim Werkman.

Waar ze het wél over eens zijn, is de mogelijke rol van agrariërs in de energietransitie. “Die is cruciaal”, zegt Werkman. “Dus ik roep LTO Noord/de Vallei op om mee te denken. Voor boeren is de energietransitie ook een kans. Hoe je het ook wendt of keert, we zullen naar minder dieren en minder agrarische activiteiten gaan in deze regio. Het opwekken van energie kan dan een extra verdienmodel zijn.” Energie wordt niet voor niets ‘het vierde gewas’ genoemd, vult Kuis aan.

Regio Foodvalley moet naar een heel ander energiesysteem en tegelijkertijd moeten bewoners en bedrijven nu en straks betrouwbare en betaalbare energie houden. Dat is ingewikkeld en urgent, maar dat leidt ook tot innovaties. “We hebben elkaar nodig om oplossingen te vinden”, vindt Windhouwer. “Ik ben er best trots op dat alle partijen schouder aan schouder staan.”

Als het gaat om de energievoorziening van de toekomst, dan is het de vraag of dat een nutsvoorziening moet zijn of iets van de markt. Eigenlijk zijn alle partijen aan tafel het wel eens: het ‘eigenaarschap’ ligt bij coöperaties of energiegemeenschappen op lokaal niveau – of dat nou bedrijven of bewoners zijn – met ondersteuning van de overheden. “We gaan naar meer decentrale energiesystemen, is mijn absolute overtuiging”, zegt Werkman. Windhouwer: “Waar ligt de kracht van de markt? Waar ligt de kracht van de overheid? We moeten gebruik maken van elkaars kennis en kunde om optimaal effectief te zijn. We moeten elkaar ook scherp houden. Daarom is het goed als we af en toe zeer kritisch zijn op elkaar.”